Görme Duyumuz ve Renk

Bu yazımızda renk nedir ve renk teorileri hakkında bilgiler edineceğiz.  Bu bilgilerin yanında görme duyumuzun nasıl çalıştığı ve renklerle olan bağlantısını aktaracağım. Öncelikle her zaman görme olayı ve algılama süreci bana şaşırtıcı ve aklımın alamayacağı bir konu gibi geliyor. Ney insanoğlunu zorluğa düşürdü ki renk icat edildi? Tabi ki bu kadar geçmişe gitmeyeceğim. Mağara çizimlerine kadar inmeyeceğim bu konuda fakat zamanla detayları araştırıp sizinle paylaşırım. Aslında renk ile ilgili sonsuza kadar konuşabilirim diye düşünüyorum çünkü mimarlığın en temel taşlarından biri olan renk hakkında birden çok düşünce ve araştırma konuşulabilir. Mimarlık akımlarını, iç mekân stillerini öğrenirken ilk baktığımız şey belki de renklerdir. Bir projeyi, iç mekânı, mobilyayı, tabloyu ilk çizgilerden değil de gözüme ilk çarpan renklerden incelemeye başlarım. Renkler birbirine uyumlu mu olmalı yoksa uyum tasarımlarımızda aranan bir kriter mi her zaman düşündürür? Uyumlu ise neden uyuma gerek vardır? Uyumsuzluktan yanayım diyorsanız bazı akımlar üzerinden örnek verebilir misiniz? Renk konusunda nasıl bir yol izlemişler renkler ile ne anlatmak istemişler bunları tartışabiliriz. Siz de bu sorulara bir cevabınız var ise yorumlarda paylaşabilirsiniz. Projelerimizde renk konusuna ne kadar ilgi gösteriyoruz ve detaylandırıyoruz? Projelerin en zor kısmı olarak da görüyorum renk seçimini. Moodboard aşamasında öğrenciliğimde en çok zorlandığım konulardan biriydi. Renk seçimi benim için sancılı geçen bir süreçti.

İlk olarak gözün yapısından bahsetmek istiyorum. Her zaman işin teknik ve sistemli yönünden başlamak bana mantıklı gelmiştir.

GÖZ NEDİR? RENK ALGILAMA NASIL GERÇEKLEŞİR?

Göz, beş duyumuzun bir parçasıdır ve görme olayını gerçekleştirme görevini üstlenir. Çevremizi algılamamızı sağlarken çevre ile etkileşim için hayatımızın olmazsa olmaz bir parçası. Ne çok şey borçluyuz gözlerimize? Peki bu görevleri yerine getirirken nasıl bir sistem de işler? Renkleri algılama aşamasında gözlerimizde neler devreye girer, neler sayesinde renkleri algılarız?

Nesne tarafından yansıyan ışığa göre bir nesnenin veya maddenin kalitesi, genellikle yansıyan ışığın renk tonu, doygunluğu ve parlaklığının ölçülmesi ile görsel olarak belirlenmesidir. Tüm dalga boyları aniden aynı anda gözümüze ulaşırsa beyaz olarak algılarız, tamamen ulaşmaması halinde ise siyah olarak algılarız.

İnsan gözü bütün ışıkları algılayamaz örneğin Gama ışını, UV ışını, mikrodalga, radyo dalgaları gibi. Bu ışıkları aslında diğer adı ve kullanılması gereken ismi elektromanyetik dalgayı insanlar çok az bir kısmını algılayabilir. Bunları ölçü olarak bakabileceğiniz bir grafik ise elektromanyetik spektrum dalga tablosudur. Burada bahsettiğimiz renkleri elektromanyetik spektrumda bulunan dalga boylarına göre renkleri adlandırıyoruz ve ışığı ayırma yöntemlerimizdendir. Dalga boyundaki ışık yansımaları gözümüze etkisini buradan çıkarıyoruz.

İnsan gözü nanometre olarak tanımladığımız belli aralıktaki dalga boylarını algılamaktadır. Bu aralık 380 nm-780 nm’dir. (Nm: nanometre. Nanometre, 1 metrenin milyarda biridir. Gözle görülemeyen maddeleri ölçmek için kullanılır. 1 nm =0,000000001 m)

Isaac Newton rengi ilk bilimsel olarak ele alan kişidir. 1670’lerde yaptığı bir deneyle güneş ışığını yaptığı bir prizmadan geçirerek renkleri ayrıştırmayı başardı ve bu çalışmasını güneş spektrumu olarak niteledi. Newton’un ardından birçok bilim insanı renk ile ilgilendi ve araştırmalar yaptı. Burada hepsine değinmek istemiyorum fakat öğrendiğimde şaşırdığım bir kişiden bahsetmek istiyorum. Bir yazarın renkler ile ilgili bir kuram geliştirerek görüşlerini bildirmesi beni hem şaşırttı hem de sevindirdi.  Johann Wolfgang von Goethe tarafından yazılmış kitap Renk Teorisi kitabı. Bence dönem arası okumanız için tavsiye edebileceğim bir kitap. Yeni dönemde bu okuduklarınızı uygulama şansınız da olur. Nedir peki Goethe’nin renk kuramı? Goethe, Newton’un “7 renk vardır” şeklindeki tespitine karşı; mavi ve sarı renkleri (kırmızıya da sarının içinde görüyor) ana renkler olarak tespit etmiş. Goethe’ye göre sadece mavi ile sarı var ve diğer renkler de bunların dereceleri.

Kuramlar hakkında aslında yazılan birçok makale var fakat konu dikkat dağıtacak ve sıkacak kadar uzadığı için bu yazıyı burada kesmek istiyorum yazının geri kalanını bir sonraki yazımda paylaşacağım. Aslında bu yazıyı iki parça olarak paylaşmayı düşünüyorum. İlk yazım daha çok konuya giriş olarak görünüz. Diğer yazımda renk ve renklerle ilgili terimler, renk teorisi ve renk çarkı hakkında bahsedeceğim. Ek olarak toparlanmış bir renk yazısı paylaşmak isterim.

İlginiz ve sabrınız için teşekkür ederim.

İçmimar Feyzanur Azar

KAYNAK:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Renk

https://bigumigu.com/haber/goethenin-renkler-kurami-calismasi-icin-cizdigi-illustrasyonlar/